Według Światowej Organizacji Zdrowia na depresję choruje około 280 mln osób na całym świecie. Dane NFZ na 2023 r. pokazują, że na depresję w Polsce cierpi około 1,2 mln osób. Liczby te mogą być jednak znacząco wyższe, ponieważ nie każda osoba w obliczu objawów depresyjnych, decyduje zgłosić się po profesjonalną pomoc. Depresja to niewątpliwie choroba, która negatywnie wpływa niemal na każdy aspekt życia Pacjentów, odbierając energię i radość z codziennych chwil. Warto jednak pamiętać, że obecnie istnieją skuteczne sposoby leczenia depresji, które pozwalają złagodzić objawy depresyjne oraz pomóc Pacjentom w odzyskaniu radości życia.
W poniższym artykule wyjaśniamy, jakie są metody leczenia depresji, co pomaga w depresji, jaką terapię leczenia depresji wybrać i na co zwracają Specjaliści przy wyborze sposobu leczenia.
Na czym polega terapia depresji?
W przypadku zauważenia jakichkolwiek objawów, które mogą wskazywać na początek depresji, warto jak najszybciej udać się po pomoc do psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. Specjaliści na podstawie odczuwanych przez nas dolegliwości i ich nasilenia zaproponują nam indywidualną ścieżkę postępowania.
Jeżeli w pierwszej kolejności wybierzemy się do psychoterapeuty, to wówczas Specjalista może zaproponować udział w psychoterapii oraz, jeżeli uważa, że istnieje taka potrzeba, skieruje nas na wizytę do psychiatry.
Psychiatra natomiast zajmuje się farmakologicznym leczeniem depresji i zaleca Pacjentom stosowanie bezpiecznych i nieuzależniających leków przeciwdepresyjnych. Przy wyborze leczenia lekarz bierze pod uwagę:
- nasilenie objawów i ich rodzaj – ma to znaczenie dla dobrania odpowiedniego leku oraz dawki leku,
- oczekiwania Pacjenta – podczas doboru farmakoterapii psychiatra bierze pod uwagę to, jakie są indywidualna oczekiwania Pacjenta względem terapii. Oczekiwania mogą się od siebie różnić i mogą obejmować, np. odczuwanie mniejszego smutku, odzyskanie energii do codziennych czynności czy doświadczanie większego spokoju i wyciszenie się. Na tej podstawie psychiatra dopasowuje odpowiedni lek zarówno do objawów Pacjenta, jak i do jego oczekiwań.
Badania pokazują, że najlepszą metodą leczenia depresji jest podejście dwutorowe: połączenie farmakoterapii z psychoterapią, dlatego jeżeli w pierwszej kolejności zgłosimy się do psychiatry, to najczęściej pokieruje on nas do psychoterapeuty celem rozpoczęcia psychoterapii.
Sposoby leczenia depresji
Metoda leczenia zaburzeń depresyjnych zależna jest od indywidualnego przypadku, doświadczanych objawów oraz ich nasilenia. Jakie są rodzaje terapii depresji?
Psychoterapia
Psychoterapia to jedna z najpopularniejszych metod leczenia depresji, wśród których jedną z najczęściej stosowanych jest psychoterapia poznawczo-behawioralna. Psychoterapia to proces terapeutyczny, który polega na współpracy Pacjenta ze Specjalistą. Psychoterapia skupia się m.in. na identyfikowaniu i modyfikowaniu myśli oraz zachowań, które nasilają lub podtrzymują depresję.
Psychoterapia służy również odnalezieniu sposobów radzenia sobie z trudnościami, zmianie nieadaptacyjnych schematów i wzorców, obejmuje również aktywizację behawioralną, pomaga na przepracowaniu przyczyn depresji, a także skupia się na budowaniu poczucia własnej wartości.
Leczenie depresji może również przyjmować formę terapii interpersonalnej, psychoterapii psychodynamicznej lub terapii w innym nurcie. W leczeniu depresji ważne jest to, aby Pacjent dobrze czuł się ze Specjalistą i miał poczucie, że stosowane przez niego metody odpowiadają jego potrzebom.
Farmakoterapia
Psychoterapia bardzo często bywa łączona z farmakoterapią, co daje szansę na zwiększenie skuteczności leczenia depresji. Niekiedy farmakoterapia jest również jedyną metodą leczenia depresji, np. w przypadku ciężkiej depresji, gdy Pacjent potrzebuje odzyskać częściowo równowagę psychiczną, aby w późniejszym czasie możliwe byłoby rozpoczęcie procesu terapeutycznego.
Celem farmakoterapii jest złagodzenie lub całkowite wyeliminowanie objawów choroby. Leki antydepresyjne mają za zadanie łagodzić odczuwany lęk, poprawiać nastrój, niwelować procesy myślowe, zwiększać motywację do działania, poprawiać apetyt oraz pozytywnie wpływać na jakość snu.
Farmakologiczne metody leczenia depresji obejmują stosowanie poniższych leków:
- selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego adrenaliny (SSRI) – to tzw. leki nowej generacji, które działają poprzez zwiększenie poziomu serotoniny w mózgu. Ich działanie polega na wyciszeniu natłoku myśli, poprawie nastroju oraz zwiększeniu motywacji i energii,
- selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego adrenaliny i noradrenaliny (SNRI) – to drugie z najczęściej wykorzystywanych w leczeniu depresji leki nowej generacji. Regulują poziom serotoniny oraz noradrenaliny, przez co dodatkowo zwiększają napęd i motywację,
- trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne – leki pierwszej generacji. Ze względu na to, że w porównaniu do innych leków mają więcej działań niepożądanych, zalecane są wtedy, gdy inne leki nie przyniosły oczekiwanych rezultatów,
- leki oddziałujące na przekaźnictwo dopaminergiczne – w szczególności stosowane są w leczeniu depresji atypowej oraz u Pacjentów, którzy cierpią na depresję współwystępującą z ADHD.
Leki antydepresyjne w pierwszych dniach mogą powodować szereg niepożądanych objawów, jednak bardzo ważne jest, aby pomimo skutków ubocznych nie rezygnować z leczenia i nie modyfikować zaleconej dawki. Zazwyczaj efekty niepożądane powinny minąć w ciągu 2 tygodni.
Pierwsze efekty farmakoterapii depresji są zwykle widoczne po około 2-4 tygodniach od rozpoczęcia leczenia. Nie należy jednak odstawiać leków zaraz po zauważaniu poprawy. Leczenie farmakologiczne depresji powinno trwać od min. 6 miesięcy do 9-12 miesięcy i powinno być prowadzone zgodnie z zaleceniami lekarza psychiatry.
Elektrowstrząsy
Mimo tego, że leczenie depresji terapią elektrowstrząsową cieszy się “złą sławą” to tak naprawdę jest to w pełni bezpieczna i efektywna metoda leczenia depresji. W szczególności elektrowstrząsy zalecane są u Pacjentów z depresją lekooporną oraz w sytuacji, gdy zachodzi potrzeba uzyskania szybkiego rezultatu terapeutycznego, np. w przypadku ciężkiej depresji z nasilonymi myślami samobójczymi.
Obecnie elektrowstrząsy wykonywane są w znieczuleniu ogólnym po podaniu leków zwiotczających mięśnie, pod nadzorem anestezjologa, psychiatry oraz pielęgniarki. Elektrowstrząsy wykonywane są po założeniu na głowę pacjenta elektrod, przez które przekazywane są impulsy elektryczne, wywołujące krótki napad padaczkowy. W efekcie dochodzi do uwolnienia niektórych neuroprzekaźników w mózgu, co prowadzi do poprawy stanu psychicznego Pacjenta.
Terapia esketaminą
Terapia esketaminą to jedna z nowoczesnych metod leczenia depresji, której stosowanie w Unii Europejskiej dopuszczone jest od 2019 r. Esketamina to forma ketaminy, która dotychczas stosowana była wyłącznie w anestezjologii. Substancja ta działa na serotoninę oraz noradrenalinę, przez co jej efekty zmniejszają objawy depresyjne. Esketaminę podaje się w postaci aerozolu do nosa.
Terapia esketaminą zalecana jest u Pacjentów z depresją lekooporną, z ciężkimi epizodami depresyjnymi lub gdy epizod depresyjny z powodu zagrożenia życia wymaga natychmiastowego działania.