Cyklotymia to zaburzenie afektywne charakteryzujące się naprzemiennym występowaniem epizodów hipomanii i łagodnej depresji. W przeciwieństwie do choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD), objawy nie są tak nasilone, by spełniały kryteria pełnoobjawowych epizodów maniakalnych lub depresyjnych.
Osoba z cyklotymią może przez tygodnie lub miesiące doświadczać podwyższonego nastroju, wzmożonej energii, a następnie przechodzić w stan przygnębienia, zmęczenia i spadku motywacji – i tak w kółko. Wahania te bywają trudne do zrozumienia zarówno dla samego pacjenta, jak i dla jego otoczenia.
Czy cyklotymia to ChAD?
To pytanie pojawia się często: czy cyklotymia to ChAD (choroba afektywna dwubiegunowa)? Cyklotymia zaliczana jest do spektrum zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, ale nie jest pełnoobjawową postacią ChAD. Można ją postrzegać jako „łagodniejszą formę” tego zaburzenia. Należy jednak podkreślić, że nieleczona cyklotymia może przekształcić się z czasem w klasyczne zaburzenie dwubiegunowe.
Cyklotymia – objawy
Rozpoznanie cyklotymii bywa trudne, ponieważ objawy są mniej intensywne niż w innych zaburzeniach afektywnych. Pacjenci często przez lata nie zgłaszają się po pomoc, zakładając, że ich samopoczucie mieści się w „normie emocjonalnej”.
Typowe objawy cyklotymii obejmują:
W fazie hipomanii:
- zwiększoną energię i aktywność,
- większą gadatliwość,
- trudności z koncentracją,
- zmniejszoną potrzebę snu,
- nadmierny optymizm lub impulsywność,
- zwiększoną drażliwość lub niecierpliwość.
W fazie obniżonego nastroju:
- uczucie przygnębienia lub smutku,
- brak energii i spadek motywacji,
- trudności ze snem lub nadmierna senność,
- poczucie winy lub bezwartościowości,
- wycofanie społeczne,
- pogorszenie koncentracji.
Warto zaznaczyć, że między tymi fazami mogą występować okresy względnej równowagi.
Cyklotymia – przyczyny
Podobnie jak w przypadku wielu zaburzeń psychicznych, cyklotymia przyczyny ma złożone i wieloczynnikowe.
Do najczęściej wskazywanych należą:
- Predyspozycje genetyczne – osoby mające bliskich krewnych z ChAD są bardziej narażone na rozwój cyklotymii.
- Czynniki neurobiologiczne – zaburzenia w funkcjonowaniu neuroprzekaźników, takich jak serotonina i dopamina, mogą wpływać na wahania nastroju.
- Czynniki środowiskowe – przewlekły stres, urazy emocjonalne, niestabilne relacje w dzieciństwie mogą sprzyjać rozwojowi zaburzeń afektywnych.
- Czynniki psychologiczne – niektóre cechy osobowości, np. impulsywność czy skłonność do nadmiernych reakcji emocjonalnych, również zwiększają ryzyko.
Cyklotymia – leczenie
Wielu pacjentów zastanawia się, czy cyklotymię można wyleczyć. Choć nie jest to zaburzenie, które znika samoistnie, odpowiednio dobrana terapia może znacząco poprawić jakość życia osoby z cyklotymią. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia zwiększają szanse na stabilizację nastroju i uniknięcie powikłań.
Na czym polega leczenie cyklotymii?
Cyklotymia leczenie obejmuje zwykle podejście farmakologiczne oraz psychoterapię.
Farmakoterapia:
- Stabilizatory nastroju – np. lit, lamotrygina, walproiniany.
- Leki przeciwdepresyjne – stosowane ostrożnie, często w połączeniu ze stabilizatorami.
- Leki przeciwlękowe lub nasenne – doraźnie, jeśli występują objawy lękowe lub problemy ze snem.
Psychoterapia:
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomaga w rozpoznawaniu wzorców myślowych i emocjonalnych, które mogą nasilać objawy.
- Terapia interpersonalna – wspiera w budowaniu stabilnych relacji i poprawia komunikację.
- Psychoedukacja – kluczowa dla zrozumienia choroby, nauki rozpoznawania sygnałów nawrotów i umiejętności radzenia sobie z objawami.
Czy cyklotymia to wyrok?
Zdecydowanie nie. Z odpowiednią pomocą osoby z cyklotymią mogą prowadzić satysfakcjonujące życie osobiste i zawodowe. Kluczowe jest uważne obserwowanie swojego nastroju, regularność w leczeniu i unikanie czynników nasilających objawy (m.in. stresu, używek, nieregularnego snu).
Kiedy warto skonsultować się ze specjalistą?
Jeśli zauważasz u siebie lub bliskiej osoby powtarzające się i nieadekwatne do sytuacji zmiany nastroju, warto zgłosić się do specjalisty zdrowia psychicznego. Zwłaszcza jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas i wpływają na Twoje życie zawodowe, społeczne lub rodzinne.
Skorzystaj z pomocy specjalistów w PsychoMedic
W PsychoMedic oferujemy profesjonalne wsparcie w zakresie diagnozy i leczenia cyklotymii. Nasz zespół doświadczonych psychologów, psychoterapeutów i psychiatrów pomoże Ci lepiej zrozumieć swoje trudności i dobrać skuteczne metody leczenia – niezależnie od tego, czy jesteś na początku drogi, czy już masz diagnozę.
✅ Konsultacje możliwe są stacjonarnie, online lub z dojazdem do domu – bez skierowania i bez czekania.
📞 Zadzwoń na infolinię PsychoMedic: 799 399 499 – jesteśmy dostępni 7 dni w tygodniu, również wieczorami.
Nie musisz radzić sobie sam – jesteśmy tu, by pomóc.