DSM-5 (DSM-V; Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) to najnowsza klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Obowiązuje od roku 2013 i zastąpiła poprzednią edycję klasyfikacji, czyli DSM-IV.
Znalezienie odpowiedzi na pytania o Pacjencie to główne zadanie, jakie realizuje klasyfikacja DSM-5. Co to za problem? Na jakie ewentualne inne problemy należy zwrócić uwagę? Co należy wykluczyć przed postawieniem diagnozy? Jakie jest nasilenie objawów? Tego starają się dowiedzieć specjaliści od zdrowia psychicznego (przede wszystkim psychologowie kliniczni, psychiatrzy i psychoterapeuci) i po to sięgają po klasyfikację DSM-5.
Klasyfikacja DSM-5 jest podzielona na kilkanaście grup zaburzeń, wewnątrz których znajdują się pojedyncze jednostki chorobowe. Jedną z takich grup są na przykład „zaburzenia nastroju”, wewnątrz której znajdziemy jednostki takie jak: zaburzenia depresyjne, zaburzenia dwubiegunowe, dystymia.
Wywiad z Pacjentem jest pierwszym etapem stawiania diagnozy wedle zasad DSM-5. Kryteria diagnostyczne odnoszą się do konkretnych jednostek chorobowych (na przykład depresji czy schizofrenii). Pierwszym etapem diagnozy jest więc przeprowadzenie rozmowy z Pacjentem na temat tego, jakich objawów doświadcza. Specjalista porównuje następnie zebrany wywiad z kryteriami diagnostycznymi DSM.
Kryteria diagnostyczne DSM-5
Kryteria odnoszą się do tego:
- Jakie objawy występują u Pacjenta? Aby postawić daną diagnozę, najczęściej trzeba u Pacjenta odnotować np. minimum 2 albo 3 z większej liczby (zazwyczaj od 7 do 10) wskazanych w klasyfikacji, możliwych symptomów zaburzenia.
- Jak długo u Pacjenta utrzymują się symptomy? Aby móc zdiagnozować na przykład dystymię, czyli stan przewlekłego obniżenia nastroju, objawy podobne do depresyjnych muszą się utrzymywać u Pacjenta przez co najmniej 2 lata.
- Czy objawy Pacjenta mogą wynikać z innych problemów zdrowotnych lub być w jakikolwiek sposób związane z jego sytuacją życiową? Dla przykładu: depresji nie można zdiagnozować, gdy istnieje podejrzenie, że symptomy depresyjne są spowodowane przez zaburzenia psychotyczne, używki lub niektóre choroby somatyczne. Wówczas należy najpierw wykluczyć wyżej wspomniane problemy u Pacjenta.
- Czy objawy powodują u Pacjenta tzw. klinicznie istotne cierpienie – czyli czy negatywnie wpływają na jego funkcjonowanie w różnych sferach życia?
Jeżeli Pacjent spełnia kryteria diagnostyczne dla danego zaburzenia, specjalista wykorzystuje następnie wskazówki z DSM-5, aby określić:
- Podtyp zaburzenia – przykładem może być tu fobia społeczna, która ma podtypy fobii związanej z występowaniem przed publicznością i „czystej” fobii społecznej, która objawia się we wszelkiego rodzaju sytuacjach związanych z innymi ludźmi.
- Stopień nasilenia objawów – łagodne, umiarkowane, ciężkie.
Inne kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych
Specjaliści korzystają w swojej pracy również z klasyfikacji ICD, czyli Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych. ICD to jednak klasyfikacja odnosząca się do wszelkiego rodzaju chorób, nie tylko tych związanych ze zdrowiem psychicznym. DSM-5 zawiera natomiast opisy zaburzeń związanych ze stanami psychicznymi, zachowaniem i sposobem myślenia.
Pomiędzy klasyfikacją ICD a DSM istnieją pewne drobne różnice, które jednak coraz bardziej się zacierają – przede wszystkim za sprawą nowej, jedenastej edycji ICD. Wiele ze zmian, które wprowadzono w ICD-11 w stosunku do ICD-10, zbliża kryteria zaburzeń psychicznych w najnowszym ICD do kryteriów zawartych w DSM-5.