Decyzja o rozpoczęciu psychoterapii nie zawsze jest łatwa. Czasami stres związany z wizytą u specjalisty zdrowia psychicznego sprawia, że Pacjenci odwlekają umówienie się na pierwszą konsultację. Jedną z największych obaw i trudności, które pojawiają się, gdy osoba podejmie już decyzję o sięgnięciu po pomoc, jest: jak wybrać psychoterapeutę. Pacjent/ka, który/a nie był/a wcześniej w procesie terapeutycznym, siłą rzeczy nie wie przecież, czego się spodziewać i na co zwrócić uwagę przy wyborze. Podpowiadamy na co zwrócić uwagę, wybierając psychoterapeutę.
Psycholog a psychoterapeuta — kto jest kim?
W powszechnej opinii psycholog i psychoterapeuta to te same zawody, podczas gdy kompetencje psychologów oraz psychoterapeutów różnią się od siebie: ktoś, kto jest psychologiem, nie zawsze jest psychoterapeutą, a psychoterapeuta nie zawsze ukończył wcześniej studia psychologiczne. Jeśli brzmi to zagmatwanie, postaramy się wszystko wyjaśnić.
Psycholog to osoba, która ukończyła 5-letnie studia magisterskie z zakresu psychologii. W ramach swoich kompetencji może prowadzić konsultacje diagnostyczne czy krótkoterminowe terapie psychologiczne. Psycholog nie prowadzi natomiast psychoterapii — długoterminowego, pogłębionego procesu polegającego na wsparciu Pacjenta w radzeniu sobie z trudnościami psychicznymi, kryzysami czy zaburzeniami osobowości. Aby zostać psychoterapeutą, należy ukończyć 4-letnie szkolenie podyplomowe. Duża część psychoterapeutów ma za sobą również studia psychologiczne, jednak niektóre szkoły psychoterapii przyjmują w swoje kręgi również absolwentów innych kierunków, np. medycyny, pedagogiki czy antropologii.
Dlaczego ważne jest wykształcenie psychoterapeuty?
Wybierając psychoterapeutę dla siebie, zawsze zwracaj uwagę na to, jakim dyplomem może pochwalić się terapeuta. W Polsce brakuje ustawy o tym zawodzie, dlatego psychoterapię w świetle prawa może prowadzić zarówno osoba wykształcona, która odbyła setki godzin szkolenia psychoterapeutycznego, jak i ktoś, kto ukończył weekendowy kurs. Dlatego warto – bez obaw o to, że zostaniemy źle odebrani – spytać na pierwszej wizycie o to, w jakiej szkole kształcił się nasz terapeuta.
Wykształcenie psychoterapeutyczne wpływa na metody pracy stosowane przez psychoterapeutę. Szkolenia prowadzone są zgodnie z założeniami danego nurtu psychoterapeutycznego, czyli – mówiąc najogólniej – teorii psychologicznych określających sposób powstawania zaburzeń psychicznych oraz metod ich leczenia. Do znalezienia odpowiedzi na pytanie, jak wybrać psychoterapeutę, może również przybliżyć zapoznanie się z zasadami, jakimi rządzi się praca w poszczególnych nurtach – niektóre z nich są bowiem szczególnie zalecane w przypadku konkretnych trudności psychicznych.
Współcześnie wyróżnia się co najmniej kilkadziesiąt nurtów, a te najbardziej popularne i uznane w środowisku naukowym, w których prowadzone są także szkolenia w rekomendowanych szkołach psychoterapii w Polsce, to:
- psychodynamiczny,
- poznawczo-behawioralny,
- humanistyczno-egzystencjalny, Gestalt,
- systemowy,
- oraz integracyjny.
Dlaczego psychoterapeuta powinien podlegać superwizji?
Być może spotkałeś się już z terminem “superwizja”. Czasami biogramy psychoterapeutów zawierają takie zdanie: “Podlegam regularnej superwizji.” W praktyce oznacza to, że psychoterapeuta regularnie uczestniczy w spotkaniach z drugim, bardziej doświadczonym psychoterapeutą-superwizorem. Podczas superwizji terapeuta opowiada o swojej pracy z Pacjentami i mówi o swoich wątpliwościach oraz trudnościach, których doświadcza w pracy z poszczególnymi osobami. Często przedstawia także superwizorowi metody swojej pracy, zwłaszcza kiedy zależy mu, by coś usprawnić w prowadzonym przez siebie procesie terapeutycznym lub wychwycić swoje ewentualne błędy. Terapeuta dzieli się z superwizorem wyłącznie opisem przypadku, nie ujawnia żadnych danych osobowych oraz innych wrażliwych informacji Pacjenta.
Superwizja służy rozwojowi własnego warsztatu psychoterapeuty. Jest formą przyjrzenia się swojej pracy, pogłębiania doświadczenia oraz uczenia się nowych, przydatnych w codziennej pracy technik. Informacja, że wybrany psychoterapeuta podlega superwizji, jest dla Pacjenta gwarancją, że psychoterapeuta dba o etykę swojego zawodu i jak najwyższą jakość świadczonej pomocy.
Podsumowując: kiedy wybierasz psychoterapeutę, upewnij się, że:
- ukończył 4-letnie, zakończone egzaminem szkolenie w szkole psychoterapii;
- podlega superwizji;
- dodatkowo zwróć uwagę na to, w jakim nurcie pracuje psychoterapeuta — jeśli chcesz, możesz zapytać o to podczas pierwszej konsultacji i poprosić o przedstawienie założeń danego nurtu.
- Bardzo ważne jest też to, jak wygląda Twoja relacja z psychoterapeutą – to ją uznaje się bowiem za jeden z najważniejszych czynników leczących w psychoterapii. Jeśli po kilku spotkaniach uznasz, że wolisz zmienić psychoterapeutę, że ciężko jest Ci mu zaufać – masz do tego prawo. Terapia psychologiczna jest niezwykle intymnym procesem, który wymaga wzajemnej bliskości i zaufania. Nie każdy terapeuta jest w stanie pomóc każdemu Pacjentowi, jak również nie każdy Pacjent jest w stanie „dogadać się” z każdym terapeutą – i jest to całkowicie naturalne.